واسطه عقلیلازمه عقلی مستصحب و واسطه ثبوت حکمی شرعی برای مستصحب را واسطه عقلی گویند. ۱ - تعریفواسطه عقلی، مقابل واسطه شرعی بوده و عبارت است از لازمه عقلی مستصحب که اثر شرعی (حکم شرعی) به واسطه آن بر مستصحب بار می‌گردد، مانند: عروض حکم «وجوب تصدق» بر حیات زید به واسطه تنفس یا تحیز (اشغال مکان) او که از لوازم عقلی حیات زید می‌باشد، و یا مثل این که پدری در تاریخ اول اسفند فوت کند و پسر او نیز در تاریخ سی‌ام بهمن ناپدید گردد و چند روز بعد جسد او پیدا شود، در این صورت، هنگامی فرزند از پدر ارث می‌برد که ثابت شود وی هنگام مرگ پدر زنده بوده و بعد از وی فوت کرده است، حال اگر به کمک استصحاب حیات پسر، زنده بودن او تا اول اسفند ثابت شود، لازمه عقلی آن، تأخر فوت پسر از فوت پدر است و به واسطه این لازمه عقلی، اثر شرعی (ارث بردن او از پدر) ثابت می‌گردد. ۲ - اصل مثبت بودن واسطه عقلیاین نوع از استصحاب، اصل مثبت نامیده می‌شود که در حجیت آن اختلاف وجود دارد. [۱]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج ۵، ص ۴۴۳.
[۲]
محمدی، علی، شرح رسائل، ج ۵، ص ۲۸۹-۲۸۷.
۳ - عناوین مرتبطبرای مطالعه بیشتر به این عنوان مراجعه کنید: اصل مثبت. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۸۷۹، برگرفته از مقاله «واسطه عقلی». رده‌های این صفحه : واسطه
|